Ongezond verstand

Deze week is het een jaar geleden.
Een jaar geleden dat ik moest beslissen tussen leven en dood.
Dat ik moest kiezen tussen mijn verstand en mijn gevoel.
Inmiddels zijn we een jaar verder, maar deze gebeurtenis beïnvloed mijn leven nog altijd dagelijks.

Het is Juni vorig jaar. Juweel (één van mijn pony's) is bijna achttien.
Ik kom bij de wei en vind haar wat stijver lopen dan normaal. Ze is geboren met een soort sleepbeen. Als ze loopt schraapt één hoef ietwat op de grond. Ik heb haar ooit gekregen omdat mijn moeder jarenlang voor een fokker zijn shetlanders verzorgde (ze stonden bij ons in de wei, ze waakte over de drachtige merries, hielp bij ziekte en de fokker kon uit zijn neus peuteren en achterover leunen, wat hij ook vaak deed).
Als dank voor al dit vrijwillige werk mocht mijn moeder een pony uitzoeken.
Een shet is klein dus toen ik zes jaar was leek mijn moeder het een beter plan om mij een keuze te laten maken. Ik zou een veulen krijgen maar wilde een jaarling omdat die altijd meeliep wanneer ik naar de brievenbus ging aan het einde van onze lange oprijlaan. Dat was dus Juweel. De fokker kwam het mooi uit, hij wist allang dat deze pony rijp voor de slacht was vanwege haar been. Wij wisten dit echter niet.

Goed terug naar Juni, ik dacht dat ze gewoon wat last had en deed er niet al teveel op uit. Maar met de dag werd het erger tot ze steeds ging liggen. Dierenarts erbij, die dacht dat ze een ontsteking had maar vertelde erbij dat ze het dermate erg vond dat ik er rekening mee moest houden dat het ook iets veel ergers kon wezen en dat het einde oefening zou zijn.
Buut gekregen, hielp niet... vervolgens besloten we haar naar een paardenkliniek te brengen in de buurt. Ze wilde de trailer niet in, iemand moest bij de andere pony blijven en vervolgens heb ik haar been voor been in de trailer getild. Tegen de eigenaren van de weide had ik aangekondigd dat mocht het einde oefening zijn ik haar daar achter zou laten. Ooit hadden mijn vader en ik het wilde idee onze pony's gewoon te begraven als ze er niet meer zouden zijn. Gelukkig zijn we daar nu wel anders over gaan denken.

Eenmaal daar moesten we even wachten, ze hinnikte in de trailer naar de andere paarden op de kliniek. Best hartverscheurend.
Er kwam een aardige veearts kijken, ze moest een rondje lopen voor zover dat nog ging. Hij keek ernstig en zei: "we moeten foto's maken maar het ziet er niet goed uit". Ik drong aan om mee te gaan de donkere stal in met al het vernuftige apparatuur. Loden schort voor. Een enorm apparaat ging om het kleine lijfje heen. "Er zijn niet veel mensen die dit over hebben voor een shetlander, hier komen over het algemeen sportpaarden een shetlander hebben we hier niet of nauwelijks gezien". "Ze is mij net zoveel waard" zei ik stellig.

Ik wist dat als ze zou komen te overlijden, het verplicht was haar te chippen (dan weten ze dat het geen gestolen paard is etc.). Met een scheermesje schoor hij wat vacht weg en plaatste de chip. Ik kreeg de sticker met een barcode en een nummer. Toen was het wachten op de foto's.
Je kijkt naar je dier, die staat daar nietsvermoedend rustig te staan. Ze was rustig, extreem rustig, ze duwde met haar neus een beetje tegen mij aan en ik dacht "beestje toch, daar staan we na achttien jaar, zo had het niet moeten zijn".
De schuifdeur gaat open ik zag al aan de veearts zijn blik dat het niet best was.
"Ik heb nog nooit in mijn hele loopbaan zo'n ernstig geval gezien van artrose. Onbegrijpelijk dat de pony niet eerder is ingeklapt. Er heeft zich bot gevormd onder de knieschijf, elke beweging gaat over dat bot heen, je zult begrijpen wat een pijn zij heeft". "Maar het voelt ook dikker... het lijkt alsof er vocht inzit" "ja, ook dat maar als de vocht weg is zal het weer terugkeren en het zal nooit meer beter worden dan dit, misschien even maar de kwaliteit van leven is zeer zeer slecht". "Dus..." zei ik... en ik kon het bijna niet uit mijn mond brengen. "Ja, helaas, het is echt afgelopen. Je hoeft niet nu te beslissen maar voor het paard hoef je niet te wachten, alleen voor jezelf om aan het idee te wennen en afscheid te nemen".
Ik had gezegd haar daar achter te laten, maar ik kon het niet. Ik kon het gewoon echt niet. Ik vertelde dat ik haar binnenkort terug zou brengen zodat ze daar, terwijl ik bij haar zou zitten, ingeslapen zou worden.
Ik wilde niet zien dat ze opgetakeld zou worden aan de grijparm van het destructiebedrijf of haar naar de weg moeten slepen vanuit haar weide. Ook de kinderen van de mensen van wie die wei was wilde ik dit niet aandoen.
We kwamen thuis, met Juweel, ik met rode wallen onder mijn ogen en de eigenaresse van de wei keek eerst opgelucht, anders zouden we namelijk niet terugkomen. De opluchting was van korte duur.

Röntgenfoto Juweel, het hele stuk bot dat wordt aangegeven met de pijl hoort daar niet

Ik had een stuk van haar manen afgeknipt. Om iets van haar bij mij te hebben als ze er niet meer zou zijn.
In de dagen na de diagnose heb ik alles geprobeerd. Lopen, insmeren, masseren, zelfs een poging gewaagd om, heel zweverig, energie te geven. Internet afstruinen naar wondermiddelen. En tot de conclusie komen dat je er gek van word. Ik moest een knoop doorhakken. Wanneer moest ze dood?

Ik zou een week na de diagnose naar Frankrijk gaan om te kijken naar het huis waar we nu wonen.

Toen kwam verstand:
Kim, doe het voordat je weggaat dan ben je er vanaf en kan je rustig weg.
Het wordt niet meer beter, dat weet je toch, wie hou je voor de gek?
Kijk naar haar, ze kan amper lopen, dat is toch geen leven?
Je bent een egoïst. Je doet dit voor jezelf niet voor haar.
Zij merkt er niets van als ze door die wagen wordt opgehaald en vernietigd.
Ze is geen mens. Het is een dier. Kom op! Hak die knoop door!

Gevoel bemoeide zich er ook graag mee:
Voordat je weggaat? Hallo, omdat dat beter uitkomt? Wat is dit? Het gaat om een levend dier, een dier met een ziel en gevoel. Als je naar haar kijkt en je voelt haar aan, geeft ze niet het gevoel dat ze niet meer wil... waarom zou je dan die beslissing voor haar nemen, is het tijd dan geeft ze dat zelf aan.
Het voelt niet goed, wacht. Wie weet. Wacht totdat je terug bent. Beslis dan, ga weg uit de chaos en laat los.

Laat los... laat los.... van velen heb ik dat gehoord.

Gevoel gaf ik het voordeel van de twijfel. Ik ging weg. Mijn moeder zorgde voor haar en probeerde elke dag met haar te stappen.
Ik was tijdens die "vakantie" jarig en kreeg van mijn ouders (hadden ze in onze koffer gedaan) een ketting met daarin een foto van mij en Juweel en er zat een stukje van haar manen achter het glas. Achterop haar naam gegraveerd. Ik heb nog nooit zoiets moois gekregen. Zo symbolisch. Wat er ook gebeurde, zo was ze toch een beetje bij me.
Ik liet het steeds beter los, belde elke dag maar genoot ook.
Van het huis, de omgeving hier en die omgeving gaf mij rust.
Verdomme, ik zou hier met haar wandelingen gaan maken door het bos, ik heb het haar beloofd.
Op een gegeven moment voelde ik meer rust in mijn lijf, ik belde mijn moeder en ze zei: "het is raar, ik heb het idee dat het beter gaat".

Na die week kwam ik thuis, direct naar Juweel en het ging inderdaad een ietsiepietsie beter. Ik heb lang gepraat met velen en op een gegeven moment een knoop doorgehakt. "Ik doe het niet, het voelt niet goed, ze blijft voorlopig bij me en we zien wel wanneer het niet meer kan". Wekenlang heb ik elke dag met haar gelopen, Laura mocht met mijn moeder meegenieten van de dagelijkse verplichte wandeling, ik bestelde glucosamine en duivelsklauw als alternatief voor de chemische rotzooi. Het ging beter en we wandelden steeds verder. Heel kort samengevat allemaal natuurlijk. Dit heeft weken of zelfs maanden geduurd.
Ik besloot dat ik mijn belofte waar zou maken. Ze gaat mee naar Frankrijk.
Aangezien ze dan allebei een chip moesten hebben en een paspoort ging ik even in de database kijken of de registratie van Juweel over gezet kon worden op ons Franse adres.
Ik vulde de code in en kreeg niets. Helemaal niets te zien. Het chipnummer was onbekend.
Ik ben nog nooit zo kwaad geworden. Ik pakte de telefoon en belde de paardenkliniek op.

"Mijn paard staat niet in de database hoe kan dat?"
"Ja maar mevrouw, u zou haar toch laten inslapen?"
"Ja, en.... dat is niet gebeurd, ze gaat mee naar Frankrijk..."
"O... wat eh geweldig. Ja moet u horen bij het destructiebedrijf controleren ze toch nooit de chip dus we hebben haar ook maar niet geregistreerd. Kijk, ze zou al overleden zijn en dat had dus geen nut"
"Waarom heb ik haar dan *** laten chippen? Waarom heb ik daar zestig euro voor moeten betalen! (ja ja dat is nog altijd belangrijk bij mij als krenterige Hollander) wat is dat voor bedrijf dat destructiebedrijf!"
Ze gaf mij gelijk, en zei dat ze er niets aan kon doen. Als ik alsnog wilde registeren moest ik nogmaals MET het paard naar de kliniek komen. Ik moest er allemaal niets van weten en besloot wel een andere, betere veearts te zoeken die wel eerlijk is.
Zo zie je ook weer hier dat er veel misbruik gemaakt wordt van verdriet.

Uiteindelijk alles geregeld via een ander.
Ze heeft dertien uur in de trailer gestaan naar Frankrijk (dat was dus in Oktober) en kwam er fris uit.
Tot op de dag van vandaag gaat het goed met haar. Ze draaft en galoppeert weer rond. Ze krijgt dagelijks glucosamine en als ik denk dat ze iets stijf wordt geef ik haar duivelsklauw erbij. Verder niets. Ik loop met haar hier door de bergen, precies zoals ik me had voorgesteld, we genieten volop en we zien wel. Ooit hoop ik weer een weitje bij huis te hebben zodat ik uit mijn raam kijk en de dames kan zien.

Ik ga binnenkort een filmpje naar de kliniek sturen dat ze draaft en galoppeert door de wei. Niet om te zeggen "jullie hebben een fout gemaakt" maar om te zeggen dat een foto niet altijd alles zegt en dat iedere situatie anders is.  Maar vooral om te zeggen hoe blij ik ben dat ze er nog is. Wat zullen ze verbaasd zijn, ik weet dat haar foto's de hele kliniek door zijn gegaan omdat het zo'n extreem geval was. Ik hoef geen reactie van hun, maar ik hoop dat ze dit verhaal ook weer de hele kliniek rondvertellen. Van die griet die met een waardeloze shetlander naar een dure paardenkliniek kwam. Ik hou ervan.

Mijn verstand zegt:
"Tsjah, misschien heb ik een foutje gemaakt, maarja als je haar toch had laten inslapen had je nu toch gedacht dat het beter was geweest".

Gevoel:
"Ja je bent een sukkel, mensen zouden eens wat minder naar jou moeten luisteren, je bent soms handig maar je weet niets van het echte leven. Jij weet niets van liefde, pijn, verdriet, blijdschap of boosheid, dat zijn gevoelens en daar kan jij niet bij".

Ach ja, die eeuwige tweestrijd zal altijd blijven. Ik vertrouw in elk geval sindsdien altijd op mijn gevoel. Als ik twijfel denk ik terug aan deze gebeurtenis en dan weet ik wat ik moet doen. Verstand lijkt wijs en gezond maar in dit geval was het dodelijk en ongezond.
Ik zeg niet dat je je verstand nooit moet gebruiken, maar gebruik hem verstandig (ja, het woord zegt het eigenlijk al). Gevoel is er niet voor niets en het is iets vreselijks handig maar ook iets dat niet uit te leggen valt. Hoe kan het dat je bepaalde dingen aanvoelt? Hoe kan het dat je soms dingen al weet voordat ze gebeuren? Hoe kan het dat je soms een natuurlijke afkeer of voorkeur hebt voor bepaalde mensen of dingen? En hoe kan het dat ik een jaar geleden voelde dat het niet haar tijd was?
Ik kan er met mijn verstand niet bij.

Juweel (rechts) in Frankrijk