Onmenselijk

Het is donderdag.

'Ze is op'.

Wat is 'op'?
Wanneer is iets 'op'?

Ik denk dat dat voor iedereen anders is.
Waar ligt de grens 'op'.
Wij hebben onze oude hond Laska afgelopen week in laten slapen. Ze was bijna zeventien en binnen een week was ze zo achteruitgegaan dat ze haar achterbenen vrijwel niet meer kon gebruiken. Dan is het voor ons gebeurd, als een dier niet meer zelf kan voortbewegen en oud is, blind, doof en inschetinent (de andere variant op incontinent) dan moet je op een gegeven moment in het belang van het dier denken, maar zeker ook van jezelf.
Onze grens lag in elk geval hier en die van haar ook; want ze gaf het duidelijk aan.

Ze is thuis ingeslapen gezien we haar geen stress wilde geven.
Voor ze er erg in had had ze haar narcose prik gehad; binnen een minuut was ze al heel ver en met de tweede, dodelijke, spuit was het letterlijk binnen een paar seconden gebeurd.
Ze kreeg een mooie begrafenis. Net als haar broer die in Nederland ligt. Incluis bloemen. En ieder die een schep aarde over haar met doek omwikkelde lijf strooit. Bij haar hebben we mooie stenen om haar graf gelegd; die uit de muur van mijn ouders' huis komt; haar riem kreeg ze ook mee.
Mensen die beweren dat dieren geen emoties hebben zouden die dag naar Jamie (mijn hond) hebben moeten kijken. Hij is normaal heel druk; ik heb hem aan het lichaam laten ruiken zodat ook hij wist wat er gaande was; en de rest van de dag is meneer heel rustig geweest en ontdaan.
Gelukkig stappen dieren er sneller overheen dan mensen en de volgende dag was hij weer de oude.

Heel vaak als ik dit soort verhalen vertel (helaas al een aantal keer mee moeten maken) krijg je van die gezellige opmerkingen waar je helemaal niet op zit te wachten. 'Vind je het niet wat overdreven?'
'Je moet wel een grens trekken wat normaal is', 'een dier is geen mens onthoudt dat'.

Nee een dier is geen mens; dat klopt.



Het is vijf jaar geleden.

Ik werkte in de thuiszorg in Nederland. Ik kwam terecht bij een ernstig zieke vrouw met botkanker.
Lopen deed haar enorm veel pijn.
Ze was pas 55 jaar oud.
Ze kon moeilijk zien en had al behoorlijk wat medicatie trajecten achter de rug.
Ze woonde nog altijd thuis; alleen. Haar dochter had het te druk met haar eigen leven en met feesten.
Niemand maakte bij haar schoon en ik kwam pas in haar laatste stadium in beeld.
Een bed in de woonkamer kreeg ze niet vergoed dus sleepte ze zichzelf naar boven om in bed te kruipen. Daarvan was de lattenbodem kapot.
Ze zei me dat ze niet meer wou; dat ze zoveel pijn had. Dat ze het zo zat was.
Ze luchtte haar hart, ze gaf mij de meest smerige koffie ooit die ik (gezien ze toch vrijwel niets zag), later door de gootsteen heb gespoeld en ze huilde.
Ik kende haar niet of nauwelijks en ze bedankte me voor de paar keer dat ik was geweest en dat ik de enige was die echt naar haar had geluisterd.
Ik ging toen op vakantie naar Frankrijk
Terug van vakantie was ik weer bij haar ingepland. Ik kwam aan en er zaten houten platen voor het raam. Ik belde met de thuiszorgorganisatie en ze waren mij vergeten te berichten dat ze dood was.
'Geen zorgen binnenkort heb je wel weer schoonmaakwerk bij een ander'.
'Wat is er met haar gebeurd dan?'
'Weet ik veel, mens was toch ziek? Kim, er gaan zo vaak mensen dood als je dit doet, dat hoort erbij'.
En ze hing op. Ik voelde me vreselijk.



Het is een willekeurige dag.

Ze heeft haar handen ineen gevouwen.
Ze zitten onder de bulten.
Aders liggen dik op haar uitgedroogde huid.
Rimpels lijken over haar hele gezicht gekerfd; nee gegutst of misschien zelfs gebeiteld.
Ze zeggen wel eens dat elke rimpel voor een zorg staat; dan heeft zij echt enorm veel zorgen gehad.
Maar wat weet zij ervan?
Ze is hartstikke dement.
Ze kreunt wat want ze heeft het een beetje koud.
Haar dochter trekt de deken wat verder over haar heen.
Ze gaat naar huis en trekt de deur van de kamer van haar moeder dicht. Nummer 86, hetzelfde als haar leeftijd. Dat is haar kamernummer in het bejaardentehuis.
'Dag mam'.
Ze kreunt, want dat is alles wat ze nog kan.



Het is iedere dag.

Als Laska een mens was geweest hadden ze haar een spuit morfine gegeven en in een rolstoel gedrukt.
Of ze lieten haar op bed liggen, infuusje er op een gegeven moment in en een slangetje plus katheter is ook geen probleem.
'Wat ligt ze er vredig bij'. Maar de geest zien wij niet.
Mensen creperen, krijgen morfine, moeten doorgaan tot de laatste snik.
Zelfs wanneer ze zelf aangeven niet meer te willen zullen ze toch moeten.

Nee inderdaad ze was een dier en geen mens; daar trek je een grens.

Wij noemen zaken 'onmenselijk' als we iets vreselijk vinden.

En hoe noemen wij dit dan, dat je uiteindelijk gewoon maar weg moet (want zo is het) rotten?
Juist mensen, dàt is nou menselijk.